शिक्षा कुनै विशेष वर्ग वा समूहका लागि मात्र होइन, यो हरेक व्यक्तिको मौलिक अधिकार हो। तर, हाम्रो समाजमा अझै पनि धेरै विद्यार्थीहरू छन्, जसको आवाज सुनिँदैन, जसका समस्या उठाइँदैनन्, र जसलाई आफ्नो हक र अवसर प्राप्त गर्न संघर्ष गर्नुपर्छ। यी आवाजविहीन विद्यार्थीहरू गरिबी, सामाजिक भेदभाव, लैंगिक असमानता, विशेष आवश्यकता, र अन्य कारणहरूका कारण शैक्षिक प्रक्रियाबाट पछि परेका छन्।
जब समाजमा कोही आवाजविहीन हुन्छ, तब न्याय, समानता, र समावेशीताको सिद्धान्त मात्र कागजमा सीमित रहन्छ। त्यसैले, म शैक्षिक क्षेत्रमा ती आवाजविहीन विद्यार्थीहरूको पक्षमा उभिने प्रतिबद्धता गर्दछु, जसको आवाज अरूले सुन्दैनन्। म उनीहरूका हकहितका लागि आवाज उठाउनेछु, उनीहरूलाई सशक्त बनाउने प्रयास गर्नेछु, र शिक्षामा समावेशिता तथा समानताको पक्षमा दृढताका साथ उभिनेछु।शैक्षिक क्षेत्रमा आवाजविहीन विद्यार्थीहरू ती हुन्, जसले विभिन्न कारणहरूले गर्दा उचित शिक्षा प्राप्त गर्न सकिरहेका छैनन् वा आफ्ना अधिकारहरूको माग गर्न सक्दैनन्। यी विद्यार्थीहरूमा निम्न वर्गका समूह समावेश छन।धेरै विद्यार्थीहरू गरिबीका कारण उचित शिक्षा पाउन सकिरहेका छैनन्। विद्यालय शुल्क तिर्न नसक्ने, पाठ्यपुस्तक र शैक्षिक सामग्री किन्ने आर्थिक अवस्था नभएको, पोषणयुक्त खाना खान नपाउने विद्यार्थीहरू शिक्षामा पछाडि परिरहेका छन्।नेपाल लगायत धेरै देशहरूमा अझै पनि छोरीहरूको शिक्षालाई दोस्रो प्राथमिकता दिने परम्परा छ। धेरै किशोरीहरू विद्यालय जानबाट बञ्चित छन्, वा त विद्यालय पुगे पनि, उनीहरूले समान अवसर र सुविधा पाउँदैनन्।
शहरी क्षेत्रका विद्यालयहरू तुलनात्मक रूपमा राम्रो सुविधायुक्त हुन्छन्, तर ग्रामीण भेगमा शिक्षाको पहुँच कमजोर छ। शिक्षकहरूको अभाव, गुणस्तरीय शिक्षाको कमी, यातायात सुविधा नहुनु, र प्रविधिको अभावका कारण यी विद्यार्थीहरू आवाजविहीन बनेका छन्।
शारीरिक वा मानसिक रूपमा अपांगता भएका विद्यार्थीहरू अझै पनि शिक्षाको मूलधारमा आउन संघर्षरत छन्। उनीहरूका लागि पूर्वाधार नहुँदा, विशेष शिक्षण विधि अभाव हुँदा, र समाजको नकारात्मक सोचका कारण उनीहरू आवाजविहीन बन्न पुगेका छन्।नेपालको जातीय संरचना अझै पनि विभाजित छ। दलित तथा अन्य पिछडिएको वर्गका विद्यार्थीहरू विद्यालयमा भेदभावको सामना गर्न बाध्य छन्।
यिनीहरूका आवाज दबिनुका पछाडि विभिन्न सामाजिक, आर्थिक, र संरचनागत कारणहरू छन्, जसमध्ये प्रमुख निम्नलिखित छन्:
शिक्षामा सबैका लागि समान अवसर छैन। धनाढ्य परिवारका बालबालिकाहरू राम्रो स्कुलमा पढ्न सक्छन्, तर गरीब विद्यार्थीहरूका लागि शिक्षाको अवसर सीमित छ।शिक्षामा समान अवसर सुनिश्चित गर्न नीति निर्माण भए पनि यसको प्रभावकारी कार्यान्वयन छैन। अपांगता भएका विद्यार्थीहरू, लैंगिक अल्पसंख्यक विद्यार्थीहरू, तथा ग्रामीण भेगका विद्यार्थीहरूको समस्या सम्बोधन गर्ने ठोस योजना प्रायः कमजोर हुन्छ।
धेरै अभिभावक आफ्ना छोराछोरीलाई विद्यालय पठाउन चाहँदैनन्। उनीहरूलाई लाग्छ कि छोरीहरूलाई शिक्षाभन्दा विवाह प्राथमिक हुन्छ, गरिब परिवारका केटाकेटीहरूले काम गरेर आम्दानी गर्नुपर्छ, र केही समुदायले दलित तथा अन्य अल्पसंख्यक वर्गलाई उचित शिक्षा दिने विषयलाई स्वीकार गर्न सकिरहेका छैनन्।
धेरै विद्यार्थीहरू आफ्ना समस्याबारे बोल्न डराउँछन्। उनीहरूलाई शिक्षालय, शिक्षक, र समाजले गम्भीर रूपमा लिँदैन भन्ने लाग्छ। कतिपय विद्यार्थीहरूले आफ्नो समस्या साझा गर्दा झन् थप दबाब र भेदभाव भोग्नुपर्छ भन्ने डर राख्छन्।शैक्षिक क्षेत्रमा हरेक विद्यार्थीलाई उचित शिक्षा र अवसर मिल्नुपर्छ भन्ने विश्वासका साथ म निम्न उपायहरू अपनाएर आवाजविहीन विद्यार्थीहरूको हकमा उभिनेछु:
म शिक्षामा समान अवसर सुनिश्चित गर्न नीति निर्माण गर्ने निकायहरूसँग संवाद गर्नेछु। विद्यार्थीहरूका लागि गुणस्तरीय शिक्षा, छात्रवृत्ति कार्यक्रम, तथा समावेशी नीति आवश्यक छ।
विशेष आवश्यकताका विद्यार्थीहरूलाई शैक्षिक प्रणालीमा समान पहुँच प्रदान गर्न विद्यालयहरूले आवश्यक पूर्वाधार निर्माण गर्नुपर्छ। म उनीहरूका लागि समावेशी पाठ्यक्रम, पहुँचयुक्त विद्यालय भवन, र शिक्षकहरूको विशेष तालिमका लागि पहल गर्नेछु।
म न्यून आय भएका विद्यार्थीहरूका लागि छात्रवृत्ति तथा निःशुल्क शैक्षिक सामग्री उपलब्ध गराउने अभियानमा संलग्न हुनेछु। समुदाय, गैर-सरकारी संस्था, तथा सरकारलाई शिक्षामा लगानी गर्न प्रेरित गर्नेछु।
छोरीहरूलाई विद्यालय पठाउन अभिभावकहरूलाई सचेत पार्नुपर्छ। किशोरीहरूका लागि सुरक्षित तथा सहज विद्यालय वातावरण निर्माण गर्न म वकालत गर्नेछु।
ग्रामीण भेगका विद्यालयहरूको अवस्थाबारे जनचेतना फैलाउने, त्यहाँका विद्यार्थीहरूको आवश्यकताबारे सरकार तथा सामाजिक संस्थासँग पहल गर्नेछु।शिक्षा सबैका लागि हो। कुनै पनि विद्यार्थीलाई आफ्नो आवाज दबाउन बाध्य पार्नु, उसलाई अवसरबाट बञ्चित गर्नु वा शिक्षामा असमानता देखाउनु समाजको ठूलो कमजोरी हो। म शैक्षिक क्षेत्रमा आवाजविहीन विद्यार्थीहरूको अधिकारका लागि निरन्तर लड्नेछु।
म विश्वास गर्छु कि जबसम्म हरेक विद्यार्थीलाई शिक्षाको समान अवसर प्राप्त हुँदैन, तबसम्म समाज न्यायपूर्ण हुन सक्दैन। म शिक्षा क्षेत्रमा आवाजविहीन विद्यार्थीहरूको आवाज बुलन्द गर्दै, उनीहरूको पक्षमा उभिनेछु, र शिक्षामा समानता, समावेशिता, र न्यायको लागि काम गर्नेछु।आउनुहोस्, हामी सबै मिलेर आवाजविहीन विद्यार्थीहरूको आवाज बुलन्द गरौँ, ताकि शिक्षा कुनै विशेष वर्गका लागि मात्र नभई, सबैका लागि एक समान अवसर होस्!
जनकल्याण क्याम्पस थारमारे,सल्यान
अध्यक्ष पदका उम्मेदवार
स्ववियु
फलेद्र पुरी